لاپاراسكوپي چيست و چه كاربردي دارد؟ + راهنمايي كامل
لاپاراسكوپي چيست؟
لاپاراسكوپي نوعي جراحي اكتشافي با كمك لاپاراسكوپ است كه طي آن جراح حفره‌هاي شكمي و يا لگني شما را از طريق يك يا دو برش سوراخ بررسي مي‌كند. اين روش جراحي كم تهاجمي با بهبودي سريع‌تر و نتايج بهتر براي بيمار همراه است.
تحقيقات نشان مي‌دهد سالانه بيش از 13 ميليون عمل لاپاراسكوپي در جهان انجام مي‌شود كه پيش‌بيني مي‌شود اين اعداد طي پنج سال آينده به ميزان 1 درصد رشد داشته باشند.
در اين متد جراحي، از يك لاپاراسكوپ (ميله تلسكوپي نازك با يك دوربين در انتهاي آن) براي ديدن داخل بدن شما – بدون باز كردن كامل آن – استفاده مي‌شود و به‌جاي ايجاد برش 6 تا 12 اينچي كه در جراحي‌هاي باز شكمي يا لاپاراتومي انجام مي‌گيرد، از دو تا چهار برش كوچك نيم اينچي يا كمتر استفاده مي‌كند (كه يكي براي دوربين و سايرين براي تعبيه ابزار جراحي است). اين جراحي كم تهاجمي را مي‌توان «جراحي سوراخ كليد» نيز ناميد كه به اين برش‌هاي كوچك اشاره دارد.
جراح متخصص طي لاپاراسكوپي – كه معمولاً براي اهداف تشخيصي انجام مي‌گيرد – به دنبال مشكلاتي مي‌گردد كه آزمايش‌هاي تصويربرداري قادر به شناسايي آن‌ها نبوده‌اند و ممكن است در طول معاينه، نمونه‌هاي بافتي لازم براي بيوپسي از داخل حفره شكمي يا لگني جمع‌آوري شود. همچنين طي اين عمل جراحي مشكلات جزئي همچون، ضايعات يا انسدادهايي كه ممكن است در طول معاينه مشاهده شوند، برطرف مي‌شوند.
كاربردهاي لاپاراسكوپي
امروزه بسياري از جراحي‌هاي رايج را مي‌توان به روش لاپاراسكوپي انجام داد. اما اينكه آيا شما كانديد مناسبي براي جراحي لاپاراسكوپي هستيد يا خير بستگي به پيچيدگي وضعيت جسماني شما دارد. چراكه برخي از شرايط پيچيده ممكن است براي مديريت نياز به جراحي بازداشته باشند. بااين‌حال، جراحي لاپاراسكوپي به دليل مزايايي چون هزينه كمتر و نتيجه‌گيري بهتر، نسبت به روش پيش‌فرض ترجيحي، در فهرست روبه‌رشدي از عمل‌هاي رايج قرار گرفته است. اين ليست شامل:
- برداشتن كيست، فيبروم، سنگ و پوليپ
- برداشتن تومورهاي كوچك
- بيوپسي‌ها
- بستن لوله و برگشت آن
- برداشتن جنين در حاملگي‌هاي خارج از رحمي
- جراحي اندومتريوز
- جراحي ترميم واژن و مجراي ادرار
- اركيوپكسي (جراحي ترميم بيضه)
- ركتوپكسي (ترميم افتادگي ركتوم)
- جراحي ترميم فتق
- جراحي باي‌پس معده
- كوله سيستكتومي (برداشتن كيسه صفرا) در موارد سنگ كيسه صفرا
- آپاندكتومي (برداشتن آپانديس) در موارد آپانديسيت
- كولكتومي (جراحي برداشتن روده)
- رزكسيون شكم پرينه (حذف ركتوم)
- سيستكتومي (برداشتن مثانه)
- پروستاتكتومي (برداشتن پروستات)
- آدرنالكتومي (برداشتن غده فوق‌كليوي)
- نفركتومي (برداشتن كليه)
- اسپلنكتومي (برداشتن طحال)
- نفرويورتركتومي راديكال (براي درمان سرطان سلول انتقالي)
البته اين تكنيك‌هاي جراحي كم تهاجمي در بسياري از نواحي ديگر بدن و در خارج از ناحيه شكم و لگن و به روشي مشابه با لاپاراسكوپي نيز انجام مي‌شوند اما اصطلاحات آن عناوين ديگري هستند.
به‌عنوان‌مثال، در حفره قفسه سينه، جراح ممكن است از يك توراكوسكوپ براي مشاهده ريه‌هاي شما – از طريق ايجاد يك برش سوراخ كليد – استفاده كند يا در ناحيه زانو، ممكن است از آرتروسكوپ به همين منوال استفاده كند. در كل اسكوپ‌ها در مورد هر قسمت از بدن كه به درمان آن پرداخته مي‌شود نام‌هاي متفاوتي به خود مي‌گيرند، ولي همه آن‌ها نسخه‌هاي اصلاح شده يك چيز هستند.
نحوه انجام لاپاراسكوپي
در اين متد، جراحي با ايجاد يك برش كوچك در نزديكي ناف يا استخوان لگن شروع مي‌شود. اين برش، در وهله اول به‌منظور پمپ كردن گاز دي‌اكسيدكربن به داخل حفره شكم يا لگن استفاده مي‌شود. در جراحي لاپاراسكوپي از لوله‌هاي جراحي باريكي به نام تروكار استفاده مي‌شود.
جراح، اولين تروكار را وارد ناحيه موردنظر مي‌كند و سپس لوله گاز را از طريق تروكار اعمال مي‌كند تا حفره شكم يا لگن شما را با گاز باد كند. اين امر، به جداكردن ديواره شكم شما از اندام‌ها كمك مي‌كند و در نتيجه تجسم اندام‌ها را در مانيتور ويدئويي آسان‌تر مي‌كند.
متخصص پس از باد كردن حفره شكم، لوله گاز را خارج كرده و اين بار لاپاراسكوپ را از طريق تروكار در محل موردنظر تعبيه مي‌كند. لاپاراسكوپ تصاوير ويدئويي زنده از محل جراحي را در مانيتور ويدئويي نمايش مي‌دهد. اين كار، باعث مي‌شود كه متخصص به‌راحتي بتواند ساير ابزارهاي جراحي را به محل عارضه هدايت كند.
در اين روش، بسته به نوع عمل، ممكن است يك يا چند برش سوراخ كليد ايجاد شده و تروكار در آن قرار گيرد. حين جراحي لاپاراسكوپي از ابزارهاي بلند و باريكي استفاده مي‌شود و اين ابزار به‌گونه‌اي طراحي شده‌اند كه به‌راحتي در تروكارها قرار مي‌گيرند.
حين برخي از عمل‌ها، ممكن است يك درن جراحي در داخل حفره شكم قرار داده شود تا مايعات اضافي بدن از طريق آن خارج شود. در اين حالت، مايعات از طريق يك لوله كوچك تخليه مي‌شوند. براي برخي شرايط، ممكن است نياز باشد كه لوله براي مدتي پس از عمل در بدن شما باقي بماند تا به تخليه مايعات ادامه دهد و بعد از جراحي، محل عمل دوخته شود.
گازهاي وارد شده به حفره بدن نيز قبل از بسته‌شدن برش‌ها، از بدن شما خارج مي‌شود. لازم به ذكر است كه تيم جراحي قبل از بيرون كشيدن لوله تنفسي و IV پايداري علائم حياتي شما را به طور منظم چك مي‌كنند
انواع لاپاراسكوپي
در ادامه به انواع لاپاراسكوپي اشاره مي كنيم:
عمل لاپاراسكوپي رحم
همانطور كه ذكر شد، عمل لاپاراسكوپي به‌منظور درمان بيماري‌هاي بسياري انجام مي‌گردد. به‌طوري‌كه جراحي هيستركتومي يا درآوردن رحم، عمل ميومكتومي يا برداشتن فيبروم‌هاي رحمي با اين متد توسط متخصص زنان و زايمان قابل انجام است.
هيستركتومي به چند طريق شكمي، واژينال و لاپاراسكوپي انجام مي‌شود و مي‌تواند به روش توتال يا ساب توتال صورت گيرد. هيستركتومي لاپاراسكوپي توتال يك روش جراحي براي برداشتن رحم است. در اين روش، رحم از داخل بدن زن از طريق برش‌هاي كوچك يا از طريق واژن به‌صورت قطعات كوچك خارج مي‌شود. هيستركتومي يك عمل جراحي بزرگ است كه مي‌تواند عواقب رواني و فيزيكي جدي به دنبال داشته باشد.
لاپاراسكوپي كيست تخمدان
كليه اعمال جراحي كيست‌هاي تخمدان، توده‌هاي تخمداني، آندومتريوز و هيدروسالپنگ نيز با لاپاراسكوپي قابل انجام است. در اين روش، يك لاپاروسكوپ (ميكروسكوپ كوچك لوله‌اي شكل با يك منبع نور در انتهاي آن) به شكم شما وارد مي‌شود تا جراح بتواند تخمدان شما را ببيند.
سپس اين كيست از طريق بريدگي‌هاي كوچك بر روي پوست شما توسط دكتر آنلاين زنان و زايمان برداشته مي‌شود. در نهايت، اين بريدگي‌ها با استفاده از بخيه‌هاي قابل‌حل بسته مي‌شوند. لازم به ذكر است كه لاپاراسكوپي تخمدان براي برداشتن كيست از يك و يا هر دو تخمدان انجام مي‌شود.
لاپاراسكوپي معده
از لاپاراسكوپي معده براي انجام باي‌پس معده به‌منظور لاغري و كاهش وزن استفاده مي‌شود. در اين متد جراح با ايجاد تغييرات اساسي در بخش‌هاي مختلف دستگاه گوارش شامل معده و روده‌ها، به كاهش وزن موثر مي‌پردازد. باي‌پس معده توسط انجمن آمريكايي جراحي متابوليك و چاقي و مؤسسه ملي بهداشت به‌عنوان «استاندارد طلايي» براي جراحي كاهش وزن در نظر گرفته مي‌شود.
اين عمل كه معمولاً به روش لاپاراسكوپي توسط متخصص گوارش انجام مي‌شود، شامل ايجاد پنج تا شش برش كوچك در شكم است كه از طريق آن يك اسكوپ كوچك متصل به يك دوربين فيلم‌برداري به همراه ابزار جراحي وارد بدن بيمار مي‌شود. در اين روش، جراح قسمت بالايي معده را منگنه مي‌كند تا از قسمت پاييني آن جدا شود و كيسه معده كوچك شده و مصرف غذا محدود گردد.
سپس بخشي از روده كوچك به نام ژژنوم به كيسه كوچك معده متصل مي‌شود و به غذا اجازه مي‌دهد تا قسمت تحتاني معده و دوازدهه را دور بزند. اين باي‌پس ميزان كالري و مواد مغذي جذب شده توسط بدن را كاهش مي‌دهد كه به آن سوء جذب نيز گفته مي‌شود.
مراقبت‌هاي بعد از عمل لاپاراسكوپي
بعد از عمل معمولا بين يك تا چهار اسكار كوچك در قسمت‌هاي مختلف شكم خواهيد داشت. بخيه‌هايتان نيز قابل جذب هستند و با پانسمان پوشانده مي‌شوند. اين پانسمان‌ها به مدت 24 ساعت پس از عمل در محل باقي مي‌مانند، اما سپس مي‌توان آن‌ها را جدا كرده و دوش گرفت. بااين‌حال، پس از شستشو، حتما جاي زخم‌هايتان را به‌آرامي با يك حوله تميز يا دستمال‌هاي يكبار مصرف تميز خشك كنيد. چراكه تميز و خشك نگه‌داشتن جاي زخم‌ها باعث تسريع روند بهبودي مي‌شود.
در موارد لاپاراسكوپي رحم نيز به مدت 1 تا 2 روز پس از عمل شاهد خونريزي واژينال يا لكه بيني خواهيد بود. همچنين انتظار احساس كمي درد در ناحيه شكم و همچنين شانه‌ها بعد از عمل را داشته باشيد، بااين‌حال، معمولاً اين درد با كمك مسكن به‌خوبي كنترل مي‌شود.
فعاليت جنسي
از سرگيري فعاليت جنسي پس از لاپاراسكوپي تشخيصي نيز منوط به آمادگي جسماني شخصي شما مي‌باشد.
رسيدگي به كارهاي خانه
پس از عمل، به تدريج مي‌توانيد فعاليت‌هاي عادي روزمره خود را از سر گيريد و پس از مدتي مي‌توانيد كارهاي بيشتري انجام دهيد. اگر احساس درد داشتيد، يعني بدن تان هشدار مي‌دهد كه كمتر به خود فشار آوريد. حتما موقع بلند كردن اشيا نيز دقت لازم را به عمل آوريد.
لباس پوشيدن
بعد از لاپاراسكوپي تشخيصي مي‌توانيد لباس‌هاي معمولي پيشين خود را بپوشيد، اما بسياري از بيماران ترجيح مي‌دهند كه در چند روز اول بعد از عمل، لباس‌هاي گشادتري بپوشند.
بالا رفتن از پله‌ها
پس از جراحي معمولا مشكلي در بالا رفتن از پله‌ها نخواهيد داشت.
استحمام
بعد از گذشت 24 ساعت از جراحي مي‌توانيد محل موردنظر را شستشو دهيد يا دوش بگيريد. بااين‌حال همانطور كه ذكر شد براي كاهش خطر عفونت و تسريع روند بهبودي تميز و خشك نگه‌داشتن جاي زخم بعد از حمام بسيار مهم است.
رانندگي
شما نبايد تا 24 ساعت پس از بي هوشي عمومي رانندگي كنيد و منتظر باشيد تا اثرات مسكن‌هاي آرام بخش به طور كامل از بدن تان خارج شود تا بتوانيد به‌راحتي در ماشين بنشينيد و كمربند ايمني تان را ببنديد و بتوانيد در مواقع لزوم توقف اضطراري داشته باشيد.
بازگشت به كار و فعاليت‌هاي بيرون از خانه
در صورتي كه تحت لاپاراسكوپي تشخيصي قرار گيريد، در همان روز جراحي ترخيص مي‌شويد و ممكن است پس از گذشت يك هفته آمادگي بازگشت به سر كار را داشته باشيد. اما اگر جراحي لاپاراسكوپي (به‌منظور درمان عارضه) داشته باشيد، بهبودي تان كمي زمان مي‌برد و انتظار مي‌رود كه پس از گذشت سه تا چهار هفته بتوانيد به كار خود بازگرديد.
البته زمان بازگشت به كار به نوع كاري كه انجام مي‌دهيد بستگي دارد. اگر كارهاي يدي سنگين انجام مي‌دهيد يا كارتان به گونه اي است كه بايد تمام روز را روي پاهاي خود بايستيد، ممكن است نسبت به افراد اداري كه پشت ميز نشين هستند و مي‌توانند ظرف يك هفته به كار خود بازگردد به زمان بيشتري براي بهبودي نياز داشته باشيد.
پس از عمل، پزشك معمولاً شما را در كلينيك سرپايي مي‌بيند تا در مورد يافته‌ها و برنامه‌هاي مديريتي آينده با شما صحبت كند.
برچسب: ،